Bisdom Haarlem-Amsterdam








Reactie op bezuiniging vormingsonderwijs

gepubliceerd: vrijdag, 29 november 2024

Vanuit het Centrum voor Vormings­on­der­wijs is een open brief opge­steld gericht aan het kabinet over de voor­ge­no­men bezuini­ging op vor­mings­on­der­wijs. De brief is mede ondertekend door Mgr. Hendriks.

Vormingsonderwijs

Bezuinigen op vor­mings­on­der­wijs is kortzich­tig

Recent kon­digde het kabinet aan om de wette­lijke rege­ling voor bekosti­ging van het vor­mings­on­der­wijs te schrappen. Dat heeft veel bezorgde reacties opge­roe­pen, en terecht. Vormings­on­der­wijs wordt gegeven op verzoek van ouders en is een heel waarde­vol onder­deel van hun keuze­vrij­heid. Vakleer­krachten be­ge­lei­den op dit moment 50.000 leer­lin­gen in levensbeschouwe­lijke en morele vraag­stukken. Hierop besparen zou kortzich­tig zijn en scha­de­lijk: voor de keuze­vrij­heid van ouders, voor de aan­trek­ke­lijk­heid van de open­ba­re basis­school, en voor de levensbeschouwe­lijke ont­wik­ke­ling van deze leer­lin­gen.

Wat niet helpt is dat over vor­mings­on­der­wijs drie be­lang­rijke mis­vat­tingen bestaan. Een dominant idee is bij­voor­beeld dat gods­diens­tige of humanis­tische vor­ming al aan bod komt bij het bur­ger­schaps­on­der­wijs. Het tegen­deel is waar. Burger­schaps­on­der­wijs richt zich op het voor­be­rei­den van bur­gers op hun actieve en respect­volle deelname aan een democra­tische samen­le­ving. Ze leren er over de democra­tische rechts­staat, democra­tische basis­waar­den en rechten en plichten, en ont­wik­ke­len sociale en maat­schap­pe­lijke compe­tenties.

Waar bur­ger­schaps­on­der­wijs dus maat­schap­pe­lijk georiënteerd is, richt vor­mings­on­der­wijs zich op het be­ge­lei­den van leer­lin­gen in de eigen levens­be­schou­wing. Opgeleide vakleer­krachten doen dat door levens- en zin­ge­vings­vra­gen te stellen vanuit de eigen tradities en waar­den. Er zijn op dit moment vakleer­krachten in zeven levens­be­schou­wingen: Humanis­tisch, pro­tes­tant-chris­te­lijk, islami­tisch, katho­liek, boeddhis­tisch, hindoeïstisch en joods.

Een ander misverstand is dat het zou gaan om onder­wijs waarbij leer­lin­gen kennis opdoen over ver­schil­lende wereldgods­diensten. Gods­diens­tige of humanis­tische vor­ming wordt hier verward met het voor ieder kind verplichte kern­ge­bied ‘Gees­te­lij­ke stro­mingen’. Bij vor­mings­on­der­wijs gaat het niet om objectieve kennis­over­dracht van feiten over de ver­schil­lende gods­diensten, maar om het vormen van een eigen levens­be­schou­wing.

Een derde be­lang­rijk misverstand is dat ouders die willen dat hun kin­de­ren les krijgen in hun eigen levensbeschouwe­lijke over­tui­ging daarvoor terechtkunnen bij het bij­zon­der onder­wijs. Dat is lang niet altijd moge­lijk. Voor veel levens­be­schou­wingen is de lokale ge­meen­schap veel te klein om een eigen school te kunnen stichten. Zij zijn dus aangewezen op de open­ba­re basis­school in hun regio. Ook zijn er ouders die bewust kiezen voor de pluriformi­teit van het open­baar onder­wijs en tege­lijk sterk hechten aan gods­diens­tige of humanis­tische vor­ming. Wanneer vor­mings­on­der­wijs zou ver­dwij­nen, komt de keuze­moge­lijk­heid van de open­ba­re school voor deze groepen onder druk te staan.

Om een vrucht­baar debat te kunnen voeren over het vor­mings­on­der­wijs, is be­lang­rijk om te begrijpen wat vor­mings­on­der­wijs wel is en wat de onmis­ba­re waarde ervan is. Vormings­on­der­wijs begeleidt leer­lin­gen, op verzoek van hun ouders, bij het vormen van hun levensbeschouwe­lijke iden­ti­teit. Ze krijgen daarvoor les van ruim 300 ge­spe­cia­li­seerde vakleer­krachten die de kin­de­ren

de ruimte bie­den om te reflec­te­ren op de normen en waar­den vanuit de verhalen van hun eigen levensbeschouwe­lijke traditie.

Bezuinigen op vor­mings­on­der­wijs is een korte­ter­mijnoplos­sing die de keuze­vrij­heid van ouders beperkt en de open­ba­re school min­der aan­trek­ke­lijk maakt. Dat is onver­stan­dig en getuigt van weinig visie. De rege­ring doet er goed aan deze voor­ge­no­men bezuini­gings­maat­re­gel en het schrappen van de onder­lig­gende wet te herover­we­gen en de waarde van vor­mings­on­der­wijs te erkennen als onder­deel van een goed aanbod op de open­ba­re basis­school. Want juist daar waar ie­der­een welkom is, is het van belang dat de kin­de­ren de ruimte krijgen zich te vormen vanuit hun eigen levensbeschouwe­lijke iden­ti­teit.

 ­

Esther van Vroonhoven is directeur-be­stuur­der van het Centrum voor Vormings­on­der­wijs. Dat zorgt op verzoek van ouders voor vakleer­krachten die vor­mings­on­der­wijs geven op open­ba­re basis­scho­len. Die vakleer­krachten wor­den aan­ge­steld in opdracht van de zen­dende instanties: BZI, CIO-O, CMO, HRN, HV, NIK en RKK. Zij zijn medeon­derteke­naar van dit artikel, net als tien­tal­len ver­te­gen­woor­digers uit het levensbeschouwe­lijke, maat­schap­pe­lijke en onder­wijs­veld.

Onderteke­naars vanuit de Zendende Instanties

  • Mardjan Seighali, voor­zit­ter Humanis­tisch Verbond
  • Robbert Bodegraven, directeur Humanis­tisch Verbond
  • Ruben Vis, alge­meen se­cre­ta­ris Neder­lands-Israëlitisch Kerk­ge­noot­schap
  • Michael Ritman, Boeddhis­tische Unie Neder­land
  • Annelies van der Kolk, voor­zit­ter van CIO-O, zen­dende instantie voor het PC GVO
  • Muhsin Köktas, voor­zit­ter Contactor­gaan Moslims en Over­heid
  • Shivan Bhoendie, voor­zit­ter Hindoe Raad Neder­land
  • Mgr. J.W.M. Hendriks Bis­schop van Haar­lem-Am­ster­dam Bis­schop-referent voor het Onder­wijs, namens de Rooms Katho­lie­ke Kerk

Onderteke­naars vanuit het levensbeschouwe­lijke, maat­schap­pe­lijke en onder­wijs­veld

  • Peter Stoter, alge­meen se­cre­ta­ris Unie ABC
  • Piet Vergunst, alge­meen se­cre­ta­ris Ge­re­for­meer­de Bond
  • Dr. R. de Reuver, scriba van de Generale Synode van de Pro­tes­tantse Kerk in Neder­land
  • Jos Douma, voor­zit­ter van de CRO, Com­mis­sie Relatie Over­heid, van de Neder­landse Ge­re­for­meer­de Kerken en voor­ma­lig Speciaal Gezant voor Religie en Levens­be­schou­wing van het ministerie van Bui­ten­landse Zaken.
  • ds. A. Hakvoort, voor­zit­ter Deputaat­schap Contact met de Over­heid van de Chris­te­lijke Ge­re­for­meer­de Kerken in Neder­land.
  • Ada van der Velden, Raad van Toezicht CvV
  • Willem Baumfalk, Raad van Toezicht CvV
  • José Bosma, Raad van Toezicht CvV
  • Henk Wilbers, Raad van Toezicht PC GVO
  • Wendy Braz, directeur Open­ba­re Basis­school
  • Mark Buck, Verus
  • Hans Teegelbeckers, VOS ABB
  • Gerlinde Michels, CNV
  • Danielle Woesten­berg, CNV
  • Hélène Jansen, AOB
  • Marianne Moyaert, Professor at the Faculty of Theology and Religious Studies, KU Leuven
  • Prof. Dr. Bram de Muynck, hoog­le­raar pedagogiek TUA
  • Gert Biesta, Professor of Education, University of Edin­burgh, Scotland & Maynooth University, Ireland.
  • Wim Deetman
  • Karim Amghar, TV en radio presentator en pro­gram­mamaker, schrijver, onder­wijspro­fes­sio­nal
  • Boris van der Ham
  • Kamel Essabane, pro­mo­ven­dus Radboud Uni­ver­si­teit
  • Erica Terpstra, voor­ma­lig staats­secre­taris en kamerlid VVD
  • Tsering Jampa, voor­zit­ter Tibet Support Group NL
  • Prof. dr. Bee Scherer, rector Boeddhis­tisch Semi­na­rie, Vrije Uni­ver­si­teit Am­ster­dam
  • Dr. Lisette Bastiaansen, onder­wijspe­da­goog
  • Aroen Ramdas, voor­ma­lig directeur Hindoeïstisch vor­mings­on­der­wijs
  • Pieter-Matthijs Gijsbers, directeur Comenius
  • Gert-Jan Segers
  • Nico Stuij, voor­ma­lig directeur stich­ting HVO
  • Qader Shafiq, directeur Bureau Wijland
  • Joost Röselaers, predi­kant, columnist en medeauteur van het boek ‘De leegte voorbij’
  • Joachim Duyn­dam, hoog­le­raar Huma­nis­me en filo­so­fie, Uni­ver­si­teit van Humanis­tiek
  • Erik Idema, directeur uitgever Kwintessens en docent PC GVO
  • David Boogerd, presentator De Ongelofe­lijke Podcast (NPO Radio 1) en Dit is de Bijbel (NPO Luister)
  • Rabia Karaman
  • Jeroen Hoogerwerf, auteur en uitgever van Leven­dig
  • Karin Schipper -Visser, directeur SKIN Rotter­dam
  • Elske Thomassen, directeur Samen 010
  • Arjan Klein, directeur stich­ting Mara
  • Dr. Jan van Doleweerd, voor­ma­lig Lector PC GVO
  • Arie Baan, Jacob Soeten­dorp Institute for Human Values


Gerelateerde nieuwsberichten

donderdag, 5 december 2024Week van het katholiek onderwijs
donderdag, 21 maart 2024Onderwijsbrief - Waardevol en sociaal
woensdag, 13 december 2023Week van het Katholiek Onderwijs
woensdag, 14 december 2022Week van het Katholiek Onderwijs
dinsdag, 13 december 2022Kerstmisposter beschikbaar
woensdag, 12 oktober 2022De identiteit van de katholieke school
donderdag, 4 november 2021Week van het Katholiek Onderwijs
maandag, 16 november 2020Week Katholiek Onderwijs 2020
vrijdag, 29 november 2019NKSR helpt bij voorbereiding op Kerstmis Video
maandag, 7 oktober 2019NKSR op de bres voor vrijheid van onderwijs
woensdag, 18 september 2019Duurzaamheid
vrijdag, 18 september 2015Week van het Katholiek Onderwijs
donderdag, 28 augustus 2014Lesbrief - Feest vieren - voor de week van het katholiek onderwijs



Bisdom Haarlem - Amsterdam • Postbus 1053 • 2001 BB  Haarlem • (023) 511 26 00 • info@bisdomhaarlem-amsterdam.nlDisclaimerDeze website is gerealiseerd door iMoose