Woord van de bisschop

Nieuwe uitdagingen, nieuwe kansen

Kort voor de jaar­wis­se­ling heb ik als Bis­schop met een brief willen terug­blik­ken op het jaar 2017, en bovenal oprecht dank willen uit­spre­ken naar onze vele pries­ters, diakens, pas­to­raal werk(st)ers, cate­chisten, pa­ro­chie­besturen en vrijwillig(st)ers voor hun grootse inzet in het afgelopen jaar.

Een nieuw jaar ligt voor ons, waar­van met de ver­schij­ning van dit nummer van SamenKerk al weer een maand achter ons ligt. De vroege vie­ring van Pasen in 2018 zorgt ook voor een vroege start van de veer­tig­da­gen­tijd. Het leek mij goed ook met u als lezers van ons bisdom­blad te delen waar wij als Kerk van het bisdom Haar­lem-Am­ster­dam momen­teel staan en welke uit­dagingen het nieuwe jaar ons biedt.

We leven in ener­ve­rende tij­den, in de wereld, in de Kerk en ook in ons eigen bisdom. We hebben toe­ne­mende vergrij­zing en krimp gezien, maar ook verrassende tekenen van hoop. Voorlopig wor­den we nog wel wat kleiner als Kerk, maar – en daar­van ben ik overtuigd – tege­lijk ook sterker en bewuster als gelo­vi­gen.

Onze pa­ro­chie­besturen hebben we gevraagd een plan te maken dat vitaal en rea­lis­tisch is, gericht op de toe­komst. We hebben hen gevraagd onbe­vangen te kijken naar kerkgang, evangeli­sa­tie, samen­wer­king in grotere ver­ban­den, maar ook naar gebouwen en finan­ciën. Als bisdom hebben we in enkele nota’s de criteria en doel­stel­lingen daartoe gegeven. Het is aan de besturen om binnen deze kaders lokaal en regio­naal beleid te maken. Wat we van de pa­ro­chies vragen, daarin moeten we na­tuur­lijk zelf ook voor­gaan. We hebben ons gebouwen­volume geredu­ceerd. Een ‘bis­schop­pe­lijk paleis’ is in mijn ogen niet meer van deze tijd. Zoals u weet hebben we het verkocht. Helaas ontkwamen we ook niet aan enige reductie van ons personeel bij onze bisdom­diensten. We hebben ge­pro­beerd het zo zorg­vul­dig moge­lijk te doen. Ook onze opgave is het om ons aan te passen aan een nieuwe reali­teit, en tege­lijk de essentiële taken waarvoor een bisdom staat zo goed moge­lijk te vervullen. Wat die taken precies zijn – zo hebben we gemerkt – is niet ieder­een altijd even dui­de­lijk. Het lijkt me goed hier een paar woor­den aan te wij­den.

Voor welke taken staat het bisdom nu eigen­lijk?

Aller­eerst finan­ciert het bisdom uit de parochiële afdrachten vele zaken ten dienste van de pa­ro­chies. Ik noem de sila-leden­ad­mi­ni­stra­tie, het ipal-com­puter­sys­teem, de buma- auteurs­rechten (wegens de kerk­lie­de­ren), de jaar­lijkse kaski-rapportage (be­tref­fen­de ker­ke­lijke sta­tis­tie­ken), de afdrachten aan Rome en Kerk­pro­vin­cie. Via het bisdomon­der­deel Regionale Centrale Finan­cie­ring neemt het bisdom de zorg van het werk­ge­ver­schap en de sala­ris­ad­mi­ni­stra­tie van de pa­ro­chies over. Ook onder­steunt het pa­ro­chies in juri­dische pro­ce­dures en contacten met over­he­den. Pa­ro­chies in finan­ciële moei­lijk­he­den wer­den geholpen met rente­loze leningen. Dit wordt wel moei­lijker. Driekwart van het bisdom­ver­mo­gen is hieraan al opge­gaan. Ker­ke­lijk en wette­lijk moet een bisdom toe­zicht hou­den op het finan­ciële beleid van pa­ro­chies, jaarreke­ningen goed­keu­ren, bouw­plannen beoor­de­len, machti­gingen ver­strek­ken et cetera. Het Offi­cia­laat (ker­ke­lijke recht­bank – red.) moet voldoende zijn toe­gerust om mensen te be­ge­lei­den in huwe­lijks­zaken. Jeugd­werk, caritas en missie wor­den op bisdom­ni­veau ge­coör­di­neerd. Voor besturen en pastores wor­den studie­da­gen en toerus­ting aan­ge­bo­den. En dan na­tuur­lijk algemene zaken en benoe­mingen. Enorm veel post moet wor­den ver­werkt. Aanvragen voor dispen­sa­ties en onder­schei­dingen verstrekt, statuten van katho­lieke in­stel­lingen opge­steld en ge­con­tro­leerd. Het benoemen van be­stuurs­le­den behoort tot de centrale verant­woor­de­lijk­heid van een bis­schop, en meer nog het voor­zien en benoemen van pries­ters en pas­to­raal personeel. Deze komen niet uit de lucht vallen. Voordat bij­voor­beeld een pries­ter in een pa­ro­chie kan wor­den benoemd, gaan er vele jaren van oplei­ding en stages aan vooraf, met alle kosten van dien. En als pa­ro­chies te maken krijgen met ziekte of arbeids­on­ge­schikt­heid, dan is opnieuw het bisdom aan zet.

‘De vel­den staan wit voor de oogst’

Maar we doen dit allemaal graag en met inzet. En bovenal moeten we onze ze­ge­ningen tellen. In natio­naal verge­lijk mogen we ons verheugen over een zeer goede pas­to­rale en pries­ter­lijke bezet­ting. Onze oplei­dingen floreren. Aan ons Sint-Boni­fa­tius­in­sti­tuut (in Vo­ge­len­zang) stu­de­ren zo’n zes­tig kan­di­da­ten om een bachelor graad in de gods­dienst­we­ten­schap­pen te behalen. Uit theo­lo­gische in­te­res­se, of om opgeleid te wor­den tot pries­ter, diaken of cate­chist. Ons semi­na­rie (in Heiloo) is dit jaar ver­sterkt met zes nieuwe se­mi­na­risten, waarbij drie van eigen bodem. En dan wil ik onze tien­dui­zen­den vrij­wil­li­gers niet vergeten. Zonder hen zou onze Kerk snel stil­val­len. Ik ben hen allen zeer dank­baar dat zij trouw, en vaak ongezien, zo veel werk ver­rich­ten in deze zware tij­den voor geloof en Kerk.

Tot slot wil ik nog een laatste zorg met u delen. We verkeren welis­waar in een krimp, maar tege­lijker­tijd zien we ook dat ‘de vel­den wit staan voor de oogst’ (zie Joh. 4:35). Zovele mensen zoeken weer naar ori­ën­ta­tie en zin­ge­ving voor hun leven, ten diepste naar God. Hoe kunnen we hen bereiken? Ook zij hebben het recht Christus te kennen, te weten dat ze intens bemind wor­den, en dat er door Hem ook voor hen een weg is naar ver­ge­ving en verlos­sing, naar inner­lijke vrede en vreugde, en eens naar eeuwig leven en geluk. We zullen ons moeten be­zin­nen op creatieve nieuwe wegen voor evangeli­sa­tie en catechese. Dit is een opdracht voor ons allemaal, voor pries­ters en pas­to­raal werken­den, maar ook voor pa­ro­chie­besturen, vrij­wil­li­gers en gelo­vi­gen.

Moge dit nieuwe jaar 2018 ons hier­voor de kracht en de in­spi­ra­tie geven. Ik wens u allen van harte een hele gezegende Veer­tig­da­gen­tijd toe en een goede voor­be­rei­ding op Pasen.