Paus Leo XIV

Algemene Au­diën­tie

Woens­dag 10 de­cem­ber 2025

Catechese­cy­clus
Jubileum 2025. Jezus Christus, onze hoop
IV. De Ver­rij­ze­nis van Christus en de uit­dagingen van de heden­daag­se wereld
7. Het Paas­mys­te­rie van Jezus Christus:
Het de­fi­ni­tieve ant­woord op de vraag naar onze dood

Beste broe­ders en zusters, goede­mor­gen en welkom aan jullie allen!

Het mysterie van de dood heeft bij de mens altijd diepe vragen opge­roe­pen. Het lijkt inder­daad het meest na­tuur­lijke en tege­lijk het meest onna­tuur­lijke gebeuren dat bestaat. Het is na­tuur­lijk, omdat elk levend wezen op aarde sterft. Het is onna­tuur­lijk, omdat het verlangen naar leven en eeuwig­heid dat wij allen voelen voor ons­zelf en voor de mensen van wie we hou­den, ons de dood laat zien als een vonnis, als een “tegen­spraak”.

Veel oude volkeren ont­wik­kel­den riten en ge­woon­ten verbon­den met de cultus van de doden, om hen te be­ge­lei­den en te gedenken die op weg gingen naar het hoogste mysterie. Vandaag echter zien we een andere ten­dens. De dood lijkt een soort taboe te zijn, een gebeuren dat op afstand moet wor­den gehou­den; iets waarover men fluis­te­rend spreekt, om onze gevoelig­heid en onze rust niet te verstoren. Dit is vaak de reden waarom we het bezoek aan begraaf­plaatsen vermij­den, waar zij die ons zijn voor­ge­gaan rusten in afwach­ting van de opstan­ding.

Wat is dus de dood? Is zij wer­ke­lijk het laatste woord over ons leven? Alleen de mens stelt zich deze vraag, omdat alleen hij weet dat hij moet sterven. Maar het bewust­zijn hier­van redt hem niet van de dood; integen­deel, in zekere zin “belast” het hem in vergelij­king met andere levende wezens. Dieren lij­den na­tuur­lijk, en ze beseffen dat de dood nabij is, maar ze weten niet dat de dood deel uitmaakt van hun lot. Ze stellen zich geen vragen over de zin, het doel en de uit­komst van het leven.

Als we dit aspect be­schou­wen, zou men kunnen denken dat wij paradoxale, onge­luk­kige wezens zijn, niet alleen omdat we sterven, maar ook omdat we zeker weten dat dit gebeuren zal plaats­vin­den, ook al weten we niet hoe of wanneer. We bevin­den ons bewust en tege­lijk mach­te­loos. Dit is waar­schijn­lijk de oorsprong van de frequente ver­drin­gingen en exis­tentiële vluchten voor de vraag naar de dood.

De heilige Alfonsus Maria de’ Liguori reflec­teert in zijn beroemde werk Apparecchio alla morte (Voor­be­rei­ding op de dood) over de pe­da­go­gische waarde van de dood, en bena­drukt dat zij een grote lerares van het leven kan zijn. Weten dat zij bestaat, en vooral erover nadenken, leert ons te kiezen wat we wer­ke­lijk van ons bestaan willen maken. Bidden om te begrijpen wat nut­tig is met het oog op het rijk der hemelen, en afstand doen van het overbo­dige dat ons daar­en­te­gen bindt aan ver­gan­ke­lijke dingen, is het geheim om authen­tiek te leven, in het bewust­zijn dat onze door­tocht op aarde ons voor­be­reidt op de eeuwig­heid.

Toch beloven veel heden­daag­se antropo­lo­gische visies een immanente onster­fe­lijk­heid, theoretiseren ze de verlen­ging van het aardse leven door middel van techno­lo­gie. Dit is het transhumanis­tische scenario, dat zijn weg baant in de horizon van de uit­dagingen van onze tijd. Kan de dood wer­ke­lijk door de weten­schap wor­den overwonnen? Maar zou de weten­schap ons dan kunnen garan­de­ren dat een leven zon­der dood ook een gelukkig leven is?

Het gebeuren van de Opstan­ding van Christus onthult ons dat de dood niet tegen­over het leven staat, maar er veeleer een constituerend deel van uitmaakt, als overgang naar het eeuwige leven. Het Paas­mys­te­rie van Jezus geeft ons een voorproef, in deze tijd die nog vol is van lij­den en be­proe­vingen, van de vol­heid van wat na de dood zal gebeuren.

De evangelist Lucas lijkt dit voor­ge­voel van licht in het duister te vatten wanneer hij, aan het einde van die mid­dag waarop duisternis Calvary had gehuld, schrijft: “Het was de dag van de Voor­be­rei­ding en de sabbat brak aan” (Lc 23,54). Dit licht, dat de paas­mor­gen vooruitloopt, schijnt al in de duisternis van de hemel, die nog bewolkt en stom lijkt. De lichten van de sabbat ver­kon­di­gen, voor de eerste en enige keer, de dageraad van de dag ná de sabbat: het nieuwe licht van de Opstan­ding. Alleen dit gebeuren is in staat het mysterie van de dood ten volle te verlichten. In dit licht, en alleen daarin, wordt waar wat ons hart verlangt en hoopt: dat de dood niet het einde is, maar de overgang naar het volle licht, naar een gelukkige eeuwig­heid.

De Verrezene is ons voor­ge­gaan in de grote be­proe­ving van de dood, en kwam als over­win­naar tevoorschijn dankzij de kracht van de god­de­lijke Liefde. Zo heeft Hij voor ons de plaats van eeuwige rust bereid, het huis waar we wor­den verwacht; Hij heeft ons de vol­heid van het leven gegeven waarin er geen schaduwen en tegen­spra­ken meer zijn.

Dankzij Hem, die uit liefde stierf en verrees, kunnen wij met de heilige Fran­cis­cus de dood onze “zuster” noemen. Haar afwachten met de vaste hoop op de Opstan­ding behoedt ons voor de angst om voor­goed te ver­dwij­nen en bereidt ons voor op de vreugde van het leven zon­der einde.