Paus Leo XIV

Algemene Au­diën­tie

Woens­dag 24 sep­tem­ber 2025

Catechese­cy­clus
Jubileum 2025. Jezus Christus, onze hoop
III. De Passie van Jezus
8. De nederdaling
“Daarin ging Hij ook heen om te prediken tot de geesten die in de ge­van­ge­nis waren.” (1Pt 3:19)

Beste broe­ders en zusters, goede­mor­gen

Vandaag zullen we opnieuw kijken naar het mysterie van Stille Zater­dag. Het is de dag van het Paas­mys­te­rie waarin alles stil en onbeweeglijk lijkt, terwijl in wer­ke­lijk­heid een onzicht­ba­re daad van verlos­sing wordt vol­trok­ken: Christus daalt af naar het rijk van de doden om het nieuws van de Ver­rij­ze­nis te brengen aan allen die in duisternis en in de schaduw van de dood waren.

Dit gebeuren, dat door de litur­gie en traditie aan ons is over­ge­le­verd, ver­te­gen­woor­digt het meest diep­gaande en radicale gebaar van Gods liefde voor de mens­heid. Het is immers niet voldoende om te zeggen of te geloven dat Jezus voor ons gestorven is: we moeten erkennen dat de trouw van zijn liefde ons heeft opge­zocht waar wij zelf verloren waren, waar alleen de kracht van een licht dat het rijk van de duisternis kan door­drin­gen, kan reiken.

De onder­we­reld, in de bijbelse opvat­ting, is niet zozeer een plaats als wel een exis­tentiële toestand: die toestand waarin het leven uitge­put raakt, en pijn, een­zaam­heid, schuld en schei­ding van God en anderen over­heer­sen. Christus bereikt ons zelfs in deze afgrond, door de poorten van dit rijk van duisternis te passeren. Hij treedt, om zo te zeggen, het huis van de dood binnen om het te ledigen, om de bewoners ervan te bevrij­den, hen één voor één bij de hand nemend. Het is de nede­rig­heid van een God die niet stopt voor onze zonde, die niet bang is wanneer Hij gecon­fron­teerd wordt met de ultieme afwij­zing door de mens.

De apostel Petrus ver­telt ons in het korte frag­ment uit zijn eerste brief, dat we zojuist hebben gehoord, dat Jezus, levend gemaakt in de Heilige Geest, ging om het nieuws van de verlos­sing te brengen zelfs “tot de geesten in de ge­van­ge­nis” (1 Pt 3:19). Het is een van de meest ontroerende beel­den, dat niet in de canonieke evangeliën wordt uitgedrukt, maar in een apocriefe tekst genaamd het Evan­ge­lie van Nicodemus. Volgens deze traditie betrad de Zoon van God de diepste duisternis om zelfs de laatste van zijn broe­ders en zusters te bereiken, om ook daar zijn licht te brengen. In dit gebaar ligt alle kracht en teder­heid van de paas­bood­schap: de dood heeft nooit het laatste woord.

Beste vrien­den, deze nederdaling van Christus heeft niet alleen betrek­king op het verle­den, maar raakt het leven van ieder van ons. De onder­we­reld is niet alleen de toestand van de doden, maar ook van hen die de dood ervaren als gevolg van kwaad en zonde. Het is ook de dage­lijkse hel van een­zaam­heid, schaamte, verla­ting en de strijd van het leven. Christus treedt binnen in al deze duistere reali­teiten om te getuigen van de liefde van de Vader. Niet om te oor­de­len, maar om te bevrij­den. Niet om te beschul­digen, maar om te red­den. Hij doet dit stil, op zijn tenen, als iemand die een zie­ken­huis­ka­mer binnengaat om troost en hulp te bie­den.

De Kerk­va­ders hebben, in pagina’s van bui­ten­ge­wone schoon­heid, dit moment be­schre­ven als een ont­moe­ting: die tussen Christus en Adam. Een ont­moe­ting die het symbool is van alle moge­lijke ont­moe­tingen tussen God en de mens. De Heer daalt af naar waar de mens zich uit angst heeft verborgen, roept hem bij zijn naam, neemt hem bij de hand, richt hem op en brengt hem terug naar het licht. Hij doet dit met volle­dige autori­teit, maar ook met onein­dige teder­heid, als een vader met de zoon die vreest dat hij niet lan­ger geliefd is.

In de oosterse iconen van de Ver­rij­ze­nis wordt Christus afge­beeld terwijl Hij de deuren van de onder­we­reld openbreekt, zijn armen uitstrekt en Adam en Eva bij de polsen grijpt. Hij redt niet alleen zich­zelf; Hij keert niet alleen terug naar het leven, maar neemt de hele mens­heid met zich mee. Dit is de ware glorie van de Verrezene: het is de kracht van de liefde, het is soli­da­ri­teit met een God die zich­zelf niet wil red­den zon­der ons, maar alleen met ons. Een God die niet opstaat tenzij Hij onze ellende omarmt en ons optilt naar een nieuw leven.

Stille Zater­dag is dus de dag waarop de hemel de aarde het diepst bezoekt. Het is de tijd waarin elk hoekje van de men­se­lijke ge­schie­de­nis wordt geraakt door het licht van Pasen. En als Christus in staat was om helemaal daarheen af te dalen, kan niets wor­den uit­ge­slo­ten van zijn verlos­sing. Zelfs onze nachten niet, zelfs onze oudste fouten niet, zelfs onze gebroken ban­den niet. Er is geen verle­den zo geruïneerd, geen ge­schie­de­nis zo gecompromit­teerd dat het niet geraakt kan wor­den door genade.

Beste broe­ders en zusters, afdalen is voor God geen nederlaag, maar de vervulling van zijn liefde. Het is geen misluk­king, maar de manier waarop Hij laat zien dat geen plaats te ver is, geen hart te gesloten, geen graf te stevig verze­geld voor zijn liefde. Dit troost ons, dit steunt ons. En als we soms lijken te zijn vastgelopen op de bodem, laten we dan bedenken: dat is de plaats van waaruit God in staat is een nieuwe schep­ping te beginnen. Een schep­ping gemaakt van mensen die wor­den opgericht, harten die ver­ge­ven zijn, tranen die gedroogd zijn. Stille Zater­dag is de stille omhel­zing waar­mee Christus de hele schep­ping aan de Vader aanbiedt om haar te her­stel­len in zijn plan van verlos­sing.