Verwijten

De Verwijten (Improperia in het Latijn) zijn een bij­zon­der onder­deel van de katho­lieke li­tur­gie van Goede Vrij­dag, waarin Christus - sym­bo­li­sch - zijn volk aanspreekt met de vraag: "Mijn volk, wat heb Ik u gedaan?"

De Verwijten wor­den in li­tur­gische zin niet strikt als antifonen beschouwd, maar ze bevatten wel antifonale ele­menten.

Ze vormen een poëtisch en aan­grij­pend klaag­lied, waarin het lij­den en de afwij­zing van Christus tegen­over Gods goed­heid wor­den geplaatst. Het is een moment van inkeer en schuldherken­ning, bedoeld om gelo­vi­gen diep te raken.

Oorsprong en vorm

• De Verwijten hebben hun wor­tels in de oude Romeinse en Byzan­tijnse li­tur­gie en zijn al bekend sinds de vroege mid­del­eeuwen.
• Ze bestaan uit af­wis­se­lende verzen en ant­woor­den tussen de voor­gan­ger en het koor of de gelo­vi­gen.
• De bekendste tekst begint met:
  "Popule meus, quid feci tibi? aut in quo contristavi te? responde mihi."
  ("Mijn volk, wat heb Ik u gedaan? Of waar­mee heb Ik u bedroefd? Antwoord Mij.")
• Daarop volgt een reeks van verwijten en her­in­ne­ringen aan Gods welda­den - zoals de be­vrij­ding uit Egypte - tegen­over het verraad van de mens.

Li­tur­gische plaats

• Worden gezon­gen of gereci­teerd tij­dens de Goede Vrij­dag-li­tur­gie, meestal na de kruis­ver­ering.
• In som­mi­ge tradities wor­den ze afgewisseld met Griekse en Latijnse acclamaties, zoals:
  "Hagios o Theos / Sanctus Deus"
  "Hagios ischyros / Sanctus fortis"
  "Hagios athanatos, eleison hemas / Sanctus immortalis, miserere nobis"

Muzikale traditie

• In de Gre­go­ri­aanse zang bestaan prach­tige versies van de Improperia.
• Com­po­nisten zoals Victoria, Palestrina en Lassus schreven polyfone zet­tingen.
• In Neder­land zijn ze min­der bekend gewor­den na Vaticanum II, maar nog steeds in gebruik bij tra­di­tio­nele of sobere Goede Vrij­dag-vie­rin­gen.

Deze katholieke woordenlijst is nog in ontwikkeling.
Aan de beschrijvingen wordt nog geschaafd.
© Copyright 2025 Bisdom Haarlem-Amsterdam