Urbi et Orbi

foto: JialiangGao

Urbi et Orbi - Kerstmis 2008

Urbi et Orbi is een Latijnse uitdruk­king die let­ter­lijk "voor stad en wereld" betekent. Het ver­wijst naar een speciale pau­se­lijke zegen die de paus van de Rooms-Katho­lieke Kerk uitspreekt, tra­di­tio­neel gericht op de stad Rome (Urbi) en de hele wereld (Orbi). Deze zegen wordt meestal gegeven op spe­ci­fie­ke hoog­feesten of bij bij­zon­dere gelegen­he­den en gaat vaak gepaard met de moge­lijk­heid om een plenaire aflaat te ver­krij­gen.

Wanneer en waar?

De Urbi et Orbi-zegen wordt door­gaans uit­ge­spro­ken:

• Met Pasen: Op Paas­zon­dag, vanaf het balkon van de Sint-Pieters­basi­liek.
• Met Kerst­mis: Op Eerste Kerst­dag, even­eens vanaf het balkon.
• Bij een pau­se­lijke verkie­zing: Kort na de inauguratie van een nieuwe paus.
• Bij uitzon­der­lijke gelegen­he­den: Bij­voor­beeld in tij­den van crisis, zoals paus Fran­cis­cus deed op 27 maart 2020 tij­dens de COVID-19-pandemie, toen hij een bui­ten­ge­wone Urbi et Orbi uitsprak op een leeg Sint-Pieters­plein.

Wat gebeurt er?

De paus spreekt eerst een korte bood­schap uit, vaak over actuele thema’s zoals vrede, ge­rech­tig­heid of een oproep tot gebed. Daarna volgt de zegen zelf, die hij in het Latijn uitspreekt. De formule is tra­di­tio­neel en ein­digt met het maken van het kruisteken over de menigte (en sym­bo­li­sch over de wereld). Te­gen­woor­dig wordt de zegen live uitgezon­den via tele­vi­sie, radio en in­ter­net, zodat gelo­vi­gen we­reld­wijd eraan kunnen deel­ne­men.

De plenaire aflaat

Een be­lang­rijk aspect van de Urbi et Orbi is dat de paus er een plenaire aflaat aan verbindt. Dit betekent dat gelo­vi­gen die de zegen ont­van­gen - fysiek aanwe­zig of via de media - onder bepaalde voor­waar­den (zoals biechten, de communie ont­van­gen, en bid­den voor de intenties van de paus) volle­dige kwijtschel­ding van tij­de­lijke straffen voor hun zon­den kunnen krijgen. Dit maakt het een spi­ri­tu­eel significant moment.

His­to­rische ach­ter­grond

• De term ‘Urbi et Orbi’ stamt uit het Romeinse Rijk, waar hij werd gebruikt voor offi­cië­le pro­cla­ma­ties aan de stad Rome en haar rijk.
• In de katho­lieke traditie werd het een pau­se­lijke praktijk vanaf de mid­del­eeuwen, toen pausen hun gees­te­lij­ke autori­teit over de wereld wil­den be­na­druk­ken.
• Het balkon van de Sint-Pieters­basi­liek werd de vaste locatie sinds de 19e eeuw, na de verhui­zing van de pau­se­lijke resi­dentie naar het Vati­caan.

Bete­ke­nis vandaag

Voor katho­lieken is het een moment van een­heid met de paus en de we­reld­wijde kerk. Zelfs niet-katho­lieken kunnen het waar­de­ren als een sym­bo­li­sch gebaar van hoop en soli­da­ri­teit.

Deze katholieke woordenlijst is nog in ontwikkeling.
Aan de beschrijvingen wordt nog geschaafd.
© Copyright 2025 Bisdom Haarlem-Amsterdam