Privilegium Paulinum

Het "Privilegium Paulinum" (of Paulusprivilege) is een term in de katho­lieke kerk die ver­wijst naar een spe­ci­fie­ke uit­zon­de­ring in het ker­ke­lijk recht met betrek­king tot het huwe­lijk. Het is gebaseerd op een passage uit de Bijbel, name­lijk 1 Korintiërs 7:12-15, waarin de apostel Paulus spreekt over gemengde hu­we­lij­ken tussen een gelo­vi­ge (christen) en een niet-gelo­vi­ge (niet-christen). Deze regel biedt een grond­slag om een huwe­lijk te ontbin­den onder bepaalde omstan­dig­he­den.

Bete­ke­nis

• De­fi­ni­tie: Het Privilegium Paulinum houdt in dat een huwe­lijk tussen een gedoopte christen en een onge­doopte persoon kan wor­den ontbon­den als de niet-gelo­vi­ge partner het geloof van de chris­te­lijke partner belemmert of het huwe­lijk verlaat, en als vrede­vol sa­men­le­ven onmoge­lijk is gewor­den.
• Voor­waar­den:
  • Het huwe­lijk moet zijn gesloten toen een van beide partners nog niet gedoopt was (dus een niet-sacra­menteel huwe­lijk).
  • De niet-gelo­vi­ge partner vertrekt of maakt het sa­men­le­ven ondraaglijk door vijan­dig­heid tegen het chris­te­lijk geloof.
  • De chris­te­lijke partner moet geen schuld dragen aan de breuk.
• Gevolg: Als aan deze voor­waar­den is voldaan, kan de ker­ke­lijke autori­teit (meestal na onder­zoek door een bis­schop) het huwe­lijk ontbin­den, waardoor de gelo­vi­ge vrij is om opnieuw te trouwen, ditmaal met een chris­te­lijke partner.

Bijbelse basis

In 1 Korintiërs 7:15 zegt Paulus: "Maar als de ongelo­vi­ge wil schei­den, laat hij dan schei­den. In zulke gevallen is de broe­der of zuster niet gebon­den; God heeft ons immers tot vrede ge­roe­pen." Dit werd door de Kerk ge­ïnter­pre­teerd als een speciale dispen­sa­tie, omdat het huwe­lijk in dit geval geen sacra­men­tele band is (dat geldt alleen voor hu­we­lij­ken tussen twee gedoopten).

Verschil met annule­ring

• Het Privilegium Paulinum is geen nie­tig­ver­kla­ring (annule­ring), waarbij een huwe­lijk ongel­dig wordt verklaard omdat het nooit rechtsgel­dig was. Het is een ontbin­ding van een gel­dig, maar niet-sacra­menteel huwe­lijk.
• Het verschilt ook van het Privilegium Petrinum, waarbij de paus in zeldzame gevallen een sacra­menteel huwe­lijk kan ontbin­den (bijv. als het niet geconsummeerd is).

Toepas­sing

• Het Paulusprivilege wordt zel­den toegepast in de moderne tijd, omdat het spe­ci­fiek gaat om hu­we­lij­ken tussen een gedoopte en een onge­doopte partner, en dan nog alleen als het geloof erns­tig in het gedrang komt.
• Het proces vereist goed­keu­ring van de Heilige Stoel of een dio­ce­sane bis­schop na zorg­vul­dig onder­zoek.

His­to­rische context

• Deze regel ontstond in de vroege Kerk, toen het chris­ten­dom zich verspreidde en gemengde hu­we­lij­ken vaker voorkwamen. Het bood een prak­tische oplos­sing om gelo­vi­gen te be­scher­men tegen ge­dwon­gen trouw aan een huwe­lijk dat hun geloof ondermijnde

Deze katholieke woordenlijst is nog in ontwikkeling.
Aan de beschrijvingen wordt nog geschaafd.
© Copyright 2025 Bisdom Haarlem-Amsterdam