Palmpasenstok

Een palm­pasen­stok is een tra­di­tio­neel symbool dat in de katho­lieke kerk (en soms ook in andere chris­te­lijke deno­mi­na­ties) wordt gebruikt in de aanloop naar Pasen, spe­ci­fiek op Palm­zon­dag. Het is een versierde stok die kin­de­ren vaak maken en meedragen tij­dens pro­ces­sies of vie­rin­gen ter her­den­king van Jezus’ intocht in Jeru­za­lem, zoals be­schre­ven in de evangeliën (Matteüs 21:1-11, Marcus 11:1-11, Lucas 19:28-44, Johannes 12:12-19).

Wat is het precies?

Een palm­pasen­stok is een kruis­vormige stok, meestal gemaakt van hout of takken, die rijke­lijk wordt versierd met sym­bo­li­sche ele­menten. Het kruis ver­wijst naar het lij­den en de kruisi­ging van Jezus, terwijl de versie­rin­gen ver­wij­zen naar zijn triomfante­lijke intocht en het ko­men­de Paas­feest.

Hoe ziet een palm­pasen­stok eruit?

De stok heeft een vaste opbouw met tra­di­tio­nele ele­menten, die per regio of land enigszins kunnen variëren:

• Kruis­vorm: Twee takken wor­den kruislings aan elkaar gebon­den, wat het kruis van Jezus sym­bo­li­seert.
• Groen: Buxus­tak­ken, palm­tak­ken (of in Neder­land vaak andere groen­blij­vende takken zoals hulst) wor­den eraan beves­tigd, als ver­wij­zing naar de palm­tak­ken waar­mee Jezus werd verwelkomd.
• Broodhaantje: Een broodje in de vorm van een haan, bovenop de stok, sym­bo­li­seert de haan die kraaide na Petrus’ verlooche­ning (Lucas 22:60-61) of het nieuwe leven van Pasen.
• Snoep en lekkernijen: Snoepjes, rozijnen, paaseitjes of gedroogd fruit (vaak aan linten of slin­gers) ver­wij­zen naar vreugde en overvloed, en soms naar de 12 apos­te­len.
• Kleur­rijke linten: Versie­ring met vrolijke kleuren als teken van fees­te­lijk­heid.

In Neder­land en België wordt de stok vaak door kin­de­ren zelf gemaakt, soms op school of in de kerk, en mee­ge­no­men naar de Palm­zon­dag­vie­ring.

Bete­ke­nis in de katho­lieke kerk

Palm­zon­dag, de start van de Goede Week, her­denkt Jezus’ intocht in Jeru­za­lem op een ezel, waar het volk hem toejuichte met palm­tak­ken en man­tels op de weg leg­den, hem begroetend als koning ("Hosanna!"). De palm­pasen­stok combineert deze triomf met de naderende kruisi­ging:

• Palm­tak­ken: Symbool van over­win­ning en eer, zoals in de Oud­tes­ta­men­tische traditie (Leviticus 23:40) en Johannes 12:13.
• Kruis: Vooruit­wij­zing naar Goede Vrij­dag.
• Haantje: Verwij­zing naar Petrus’ verraad en de opstan­ding (nieuwe dageraad).
• Zoetig­he­den: Viering van Pasen, het feest van verlos­sing en nieuw leven.

Tijdens de mis op Palm­zon­dag wor­den palm­tak­ken (of ver­vangende takken) gezegend door de pries­ter en vaak mee naar huis geno­men als devotionalia.

Tradities rond de palm­pasen­stok

• Pro­ces­sies: In veel katho­lieke ge­meen­schappen, vooral in Neder­land, België en delen van Duits­land, hou­den kin­de­ren een optocht met hun palm­pasen­stokken, soms zingend ("Pallem, pallem Pasen, ei koerei!").
• Wedstrijdjes: In som­mi­ge regio’s wordt gekeken wie de mooiste of hoogste stok heeft.
• Gebruik: Na Palm­zon­dag wordt de stok vaak bewaard tot Pasen, of de takken wor­den verbrand voor de as van Aswoens­dag het volgende jaar.

Regionale verschillen

• Neder­land: De broodhaan en snoep zijn typisch Neder­lands; in katho­lieke streken zoals Brabant en Limburg is de traditie sterker dan in pro­tes­tantse gebie­den.
• België: Gelijkaar­dig, met lokale variaties in versie­ring.
• Andere lan­den: In mediterrane lan­den (zoals Italië of Spanje) ligt de nadruk meer op palm­tak­ken zelf, vaak gevlochten tot kruisen of kronen, zon­der de stok.

Deze katholieke woordenlijst is nog in ontwikkeling.
Aan de beschrijvingen wordt nog geschaafd.
© Copyright 2025 Bisdom Haarlem-Amsterdam