Paasvuur

foto: Wim Koopman

Paasvuur tijdens de Paaswake in de Sint-Janskathedraal te ’s-Hertogenbosch

Paasvuur ver­wijst naar een tra­di­tio­neel gebruik dat nauw verbon­den is met de vie­ring van Pasen, met name tij­dens de Paas­wake in de nacht van Stille Zater­dag op Paas­zon­dag. Het paasvuur heeft een diepe sym­bo­li­sche bete­ke­nis en speelt een be­lang­rijke rol in de li­tur­gie van de Rooms-Katho­lieke Kerk.

Bete­ke­nis

• Symbool van Christus’ ver­rij­ze­nis:
  • Het paasvuur wordt ontstoken buiten de kerk aan het begin van de Paas­wake. Het ver­te­gen­woor­digt het licht van Christus dat de duisternis van de dood overwint. Het ver­wijst naar de opstan­ding van Jezus, die als het "Licht van de wereld" wordt gezien.
• Overgang van dood naar leven:
  • Na de sobere en donkere periode van de Goede Week (met name Goede Vrij­dag en Stille Zater­dag) mar­keert het paasvuur het begin van de vreug­de­volle paas­tijd. Het vuur sym­bo­li­seert vernieu­wing, zuive­ring en de triomf van het leven over de dood.
• Li­tur­gische rol:
  • Vanuit het paasvuur wordt de paas­kaars aangestoken, een grote kaars die symbool staat voor de verrezen Christus. De pries­ter of diaken draagt deze kaars de donkere kerk binnen terwijl hij driemaal zingt: "Lumen Christi" ("Licht van Christus"), waarop de gelo­vi­gen ant­woor­den: "Deo Gratias" ("Dank aan God"). Ver­vol­gens wordt het licht gedeeld met de kaarsen van de gelo­vi­gen, wat de versprei­ding van Christus’ licht in de wereld uit­beeldt.

Oorsprong en traditie:

• Het paasvuur heeft wor­tels in zowel chris­te­lijke als pre-chris­te­lijke tradities. In veel Europese culturen wer­den vuren ontstoken om de lente te verwel­ko­men en boze geesten te ver­drij­ven. De Kerk heeft dit gebruik opgeno­men en een chris­te­lijke bete­ke­nis gegeven, gekop­peld aan de ver­rij­ze­nis.
• In som­mi­ge regio’s, zoals Noord- en Oost-Neder­land, Duits­land en Scandinavië, wor­den nog steeds grote paasvuren buiten de ker­ke­lijke li­tur­gie aangestoken als volks­tra­di­tie, vaak op Paas­zon­dag of de avond ervoor.

In de katho­lieke li­tur­gie:

Tijdens de Paas­wake begint de vie­ring met de zegen van het vuur. De pries­ter bidt een gebed waarin het vuur wordt geheiligd en vraagt dat het een teken mag zijn van Gods aanwe­zig­heid en de opstan­ding van Christus. De paas­kaars wordt gemar­keerd met symbolen (zoals een kruis, het jaartal en de Griekse letters alfa en omega) en in het vuur ontstoken.

Deze katholieke woordenlijst is nog in ontwikkeling.
Aan de beschrijvingen wordt nog geschaafd.
© Copyright 2025 Bisdom Haarlem-Amsterdam