Kruis

In de katho­lieke traditie zijn er ver­schil­lende soorten kruisen met spe­ci­fie­ke sym­bo­li­sche bete­ke­nissen. Hier zijn enkele be­lang­rijke katho­lieke kruisen:

Latijns kruis

• Het meest herken­ba­re chris­te­lijke kruis, met een lan­gere ver­ti­cale balk en een kortere hori­zon­tale balk.
• Staat symbool voor de kruis­dood van Christus en wordt vaak gebruikt op kerken, altaren en graven.

Grieks kruis

• Een kruis met vier gelijke armen.
• Wordt vaak gebruikt in Byzan­tijnse en oosters-katho­lieke icono­­gra­fie.

Pau­se­lijk kruis

• Een kruis met drie hori­zon­tale balken (de bovenste is het kleinste).
• Sym­bo­li­seert de hoogste ker­ke­lijke macht van de paus.

Kruis van Jeru­za­lem

• Bestaat uit een groot kruis met vier kleinere kruisen in de hoeken.
• Sym­bo­li­seert de vijf won­den van Christus en wordt geas­so­ci­eerd met de kruisvaar­ders en het Latijnse patriarchaat van Jeru­za­lem.

Tau-kruis

• Heeft de vorm van een letter T en wordt geas­so­ci­eerd met Sint Fran­cis­cus van Assisi en de fran­cis­caanse spiri­tua­li­teit.
• Ook bekend als het Antonius­kruis.

Patriarchaal kruis

• Lijkt op het Latijns kruis, maar heeft een extra hori­zon­tale balk bovenaan.
• Wordt vaak geas­so­ci­eerd met het aarts­bis­schoppe­lijke ambt en de Oosterse katho­lieke kerken.

Kruis van Sint-Petrus

• Een Latijns kruis dat ondersteboven staat.
• Volgens de traditie werd Sint-Petrus zo ge­krui­sigd omdat hij zich niet waar­dig voelde om op dezelfde manier als Christus te sterven.
• Wordt in katho­lieke kunst gebruikt, maar is in moderne cultuur soms ver­keerd ge­ïnter­pre­teerd als een antichris­te­lijk symbool.

Keltisch kruis

• Een Latijns kruis met een cirkel om het kruis­punt.
• Wordt veel gebruikt in Ierse en Schotse katho­lieke tradities.

Maltezer kruis

• Een kruis met vier V-vormige armen, geas­so­ci­eerd met de Hospi­taalrid­ders (Maltezer Orde).
• Sym­bo­li­seert rid­der­lijk­heid en chris­te­lijke dienst­baar­heid.

Sint-Andreas­kruis

• Het is een kruis­vorm (X-vormig) dat ver­wijst naar de mar­tel­dood van Sint-Andreas, een van de twaalf apos­te­len. Volgens de overleve­ring werd hij ge­krui­sigd op een schuin kruis, omdat hij zich niet waar­dig voelde om op dezelfde manier als Christus te sterven.
• Het Andreas­kruis komt vaak voor in katho­lieke kunst, ker­ke­lijke heral­diek en reliek­schrijnen.
• In som­mi­ge katho­lieke kerken en ka­the­dralen is een Andreas­kruis ver­werkt in architectuur of glas-in-loodramen ter ere van de heilige.

Deze katholieke woordenlijst is nog in ontwikkeling.
Aan de beschrijvingen wordt nog geschaafd.
© Copyright 2025 Bisdom Haarlem-Amsterdam