Jaargetijde

In de katho­lieke context heeft het woord "jaarge­tij­de" bij mis­in­ten­ties een spe­ci­fie­ke bete­ke­nis. Het ver­wijst naar een her­den­kings­mis die wordt opgedragen ter nage­dach­te­nis aan een over­le­de­ne, meestal op of rond de sterf­dag van die persoon, elk jaar opnieuw. Dit gebruik is gewor­teld in de traditie van de katho­lieke kerk om te bid­den voor de zielen van de over­le­de­nen, zodat zij ver­lich­ting of verlos­sing mogen vin­den in het hiernamaals.

Jaarge­tij­de bij mis­in­ten­ties

• Bete­ke­nis van "jaarge­tij­de": Oor­spron­ke­lijk betekent "jaarge­tij­de" een periode in het jaar (zoals de seizoenen: lente, zomer, herfst, winter). In de ker­ke­lijke context kreeg het een meer spe­ci­fie­ke bete­ke­nis: een mis die jaar­lijks wordt opgedragen op een vaste datum, meestal de sterf­dag van de over­le­de­ne.
• Misin­tentie: Een mis­in­ten­tie is het doel waarvoor een mis wordt opgedragen, bij­voor­beeld voor het zielenheil van een over­le­de­ne, voor een zieke, of voor een bij­zon­dere intentie (zoals vrede of dankzeg­ging). Bij een jaarge­tij­de is de intentie spe­ci­fiek de her­den­king van een over­le­de­ne.
• Praktijk: Een familie kan een jaarge­tij­de aan­vra­gen bij de pa­ro­chie, zodat er elk jaar op de sterf­dag (of een dag dicht daarbij) een mis wordt opgedragen voor de over­le­de­ne. Dit kan een een­ma­lige intentie zijn of een "eeuwig­du­rend jaarge­tij­de", waarbij de mis jaar­lijks wordt opgedragen zolang de pa­ro­chie bestaat (vaak tegen een finan­ciële bijdrage, een zoge­naamde stipendium).

His­to­rische context

• In de mid­del­eeuwen en vroegmo­derne tijd was het gebruike­lijk dat rijke families of gil­den een jaarge­tij­de instel­den voor hun overle­den fami­lie­le­den. Dit werd vaak vast­ge­legd in een testa­ment, waarbij een som geld werd nagelaten aan de kerk om de mis te blijven opdragen.
• Het jaarge­tij­de was ook verbon­den aan het geloof in het vagevuur: door te bid­den en missen op te dragen, kon de ziel van de over­le­de­ne sneller wor­den verlost uit het vagevuur en naar de hemel gaan.

Moderne praktijk

• Te­gen­woor­dig is het gebruik van jaarge­tij­den min­der wijdverbreid, maar het bestaat nog steeds in veel katho­lieke pa­ro­chies, vooral in tra­di­tio­nele ge­meen­schappen. Families kunnen een jaarge­tij­de aan­vra­gen, en de naam van de over­le­de­ne wordt tij­dens de mis genoemd in de voor­beden.
• In som­mi­ge pa­ro­chies wordt een jaarge­tij­de gecom­bi­neerd met een algemene her­den­kings­mis, bij­voor­beeld rond Aller­zie­len (2 no­vem­ber), waarbij alle over­le­de­nen van het afgelopen jaar wor­den her­dacht.

Voor­beeld

Stel dat iemand op 15 mei 2020 is overle­den. De familie kan een jaarge­tij­de aan­vra­gen, zodat er elk jaar rond 15 mei een mis wordt opgedragen voor die persoon. De pries­ter zal tij­dens de mis bid­den voor de ziel van de over­le­de­ne, en de familie kan aanwe­zig zijn om te her­denken.

Deze katholieke woordenlijst is nog in ontwikkeling.
Aan de beschrijvingen wordt nog geschaafd.
© Copyright 2025 Bisdom Haarlem-Amsterdam