Filioque

In de katho­lieke context ver­wijst "filioque" naar een toevoe­ging aan de ge­loofs­be­lij­de­nis van Nicea-Con­stan­ti­no­pel, spe­ci­fiek in de zin over de Heilige Geest. Het Latijnse woord filioque betekent "en van de Zoon".

Oor­spron­ke­lijke tekst (Grieks)

"(Wij geloven) in de Heilige Geest, die voort­komt uit de Vader."

Latijnse versie met filioque

"...qui ex Patre Filioque procedit"
(...die voort­komt uit de Vader en de Zoon)

Bete­ke­nis

De toevoe­ging "filioque" drukt uit dat de Heilige Geest niet alleen van de Vader uitgaat, maar ook van de Zoon. Dit heeft te maken met de theo­lo­gische visie op de Drie-een­heid binnen de Rooms-Katho­lieke Kerk.

Ge­schie­de­nis en controverse

• De oor­spron­ke­lijke ge­loofs­be­lij­de­nis van het concilie van Con­stan­ti­no­pel (381) bevatte het filioque niet.

• In de 6e tot 9e eeuw werd het filioque in het Westen gelei­de­lijk toe­ge­voegd aan de Latijnse li­tur­gie.

• In 1014 werd het offi­cieel in Rome inge­voerd.

• De Oosters-Ortho­doxe Kerk verwierp de toevoe­ging, omdat zij vond dat:

  • Het theo­lo­gisch onjuist is (alleen de Vader is oorsprong van de Godheid).

  • Het zon­der oecu­me­nisch concilie aan de ge­loofs­be­lij­de­nis werd toe­ge­voegd.

Huidige situatie

• De Rooms-Katho­lieke Kerk houdt vast aan de filioque, maar erkent ook de legitieme traditie van de oosterse kerken die het niet gebruiken.

• In de oecu­me­nische dialoog sinds de 20e eeuw is er meer begrip en nuance geko­men over dit verschil.

Deze katholieke woordenlijst is nog in ontwikkeling.
Aan de beschrijvingen wordt nog geschaafd.
© Copyright 2025 Bisdom Haarlem-Amsterdam