125 Jaar parochiekerk Monnickendam
Van welke kant je ook komt aanrijden de klokkentoren van de protestantse kerk valt duidelijk op. Maar de skyline van Monnickendam kent meer torens, zoals de Speeltoren en de kerktoren van de H.H.- Nicolaas-en-Antoniuskerk.
Ruim 125 jaar geleden nam pastoor B.A.A. Smeeman het initiatief tot de bouw van een nieuw, driebeukig kerkgebouw. in een neogotische stijl met een spitse hoge toren en een kleine toren op het middenschip naar ontwerp van Jos Tonnaer, een leerling van Pierre Cuypers. Tonnaer ontwierp ook het altaar en de preekstoel. De Haarlemse firma G. Hulsebosch mocht de klus klaren voor een bedrag van 58.640 gulden. Op 24 januari 1899 begon men met het heiwerk van de dertien meter lange palen. Op 14 maart werd de eerste steen van de toren gelegd en op 23 maart de eerste steen in de fundering van het priesterkoor. Onder grote publieke belangstelling werd vervolgens op 17 oktober het kruis op de toren geplaatst. En op 5 april 1900 consacreerde bisschop Caspar Bottemanne de kerk.
De parochiekerk heeft de H. Nicolaas als patroon en van paus Leo XIII kreeg de kerk toestemming om de heilige Antonius van Padua toe te voegen. Zo werd de officiële naam de H.H.-Nicolaas-en- Antoniuskerk.
In 1916 bij de toenmalige overstroming van de Zuiderzee, had de kerk veel te lijden door waterschade en kon er maanden niet gekerkt worden. In 1966 kwamen er ernstige bouwkundige gebreken aan het licht, Zo bleken de fundamenten aangetast en moesten de ondergewelven worden gerestaureerd. In 1985 stortte een deel van de vloer in. Gedurende de herstelwerkzaamheden konden de vieringen gewoon gehouden worden dankzij de gastvrijheid van de hervormde en Lutherse kerken. En in 2024 was de kerk ook lange tijd gesloten (en kerkten de katholieken in het doopgezinde kerkje) vanwege verzwakte boogfunderingen onder het priesterkoor.
Door de jaren heen is er weinig veranderd aan de kerk, met uitzondering van het interieur dat in de jaren zestig van de vorige eeuw heeft geleden onder de toenmalige vernieuwingsdrang. Zo werden de muren witgekalkt waardoor de versieringen rondom de ramen verdwenen, alsmede de muurschilderingen van Jos Lelyveld boven de beide biechtstoelen voorstellende de Barmhartige Samaritaan en de Verloren Zoon.
Festiviteiten
Op zondag 15 juni 2025 viert de geloofsgemeenschap het feestelijke jubileum van het kerkgebouw met een plechtige Mis en diverse feestelijkheden.
