Paus Franciscus en Maria
gepubliceerd: zaterdag, 5 oktober 2013
Op zondag 13 oktober, de dag van Fatima, zal paus Franciscus de wereld toewijden aan het Onbevlekt Hart van Maria. Dit wordt op zaterdagavond voorafgegaan door een mondiale gebedstorm.
Het Vaticaan heeft een tiental mariale heiligdommen op alle continenten gevraagd om via een satellietverbinding ‘live’ aan deze internationale rozenkrans en gebedswake deel te nemen. De Italiaanse televisie (RAI) zendt in Eurovisie het hele avondprogramma rechtstreeks uit. De paus mobiliseert de kracht van het gebed met en rond Maria. Dat heeft hij eerder gedaan voor Syrië, met klaarblijkelijk resultaat. Dat doet hij nu voor de hele wereld, die worstelt met immense politieke en economische problemen, met natuurrampen en moreel verval.
De noodzaak van gebed
Franciscus zet in op de macht van massaal en intensief gebed tot Christus op voorspraak van Maria. Hij is niet de eerste paus die dit doet. Johannes Paulus II zei ooit: “Het lot van de mensheid wordt niet in Washington, Moskou, Berlijn of Rome beslist, noch aan de tafels van politici of van de groten der aarde, maar daar waar gebeden wordt, vooral bij Maria”. Als Mariaheiligdommen in Europa zijn Banneux, Lourdes, Czestochowa en Fatima gekozen. Voor zover mij nu bekend, daarnaast in ieder geval Nazareth, Buenos Aires, Guadalupe in Mexico, Kibeho in Rwanda, Vailankanny in India en Akita in Japan.
Die laatste keuze is zeer verassend. Akita is de voortzetting van Amsterdam. In 1973 verschijnt Maria als “de Vrouwe van alle volkeren” aan zuster Sasagawa in een convent van eucharistische aanbidding. Een engel bidt met haar het gebed van Amsterdam. Rondom een houten beeld van “de Vrouwe” gebeuren wonderlijke dingen. De universiteit van Akita onderzoekt alles nauwgezet. De lokale bisschop, Mgr. Ito, erkent de bovennatuurlijke oorsprong. Tweemaal pelgrimeert hij naar Amsterdam. De boodschap is dezelfde als overal elders: Een dringende oproep aan de mensheid terug te keren naar god en zijn gerechtigheid. Alleen dát, samen met gebed op voorspraak van Maria, kan de wereld nog bewaren voor een catastrofe.
Wie is Maria?
Paus Franciscus kent de macht van Maria over het hart van haar Zoon. Haar kan Hij niets weigeren. Onder het kruis heeft Hij haar gegeven tot Moeder van alle mensen, van alle tijden. Een werkelijke universele spirituele moeder, zoals Johannes Paulus II vaker zei. Voor onze reformatorische broeders en zusters blijft de katholieke verering van Maria toch wringen. Waarom niet rechtstreeks naar Jezus? Een stukje theologie om dit wat te verduidelijken. Ook voor ons katholieken geldt dat alles wat we zeggen over Maria, betrokken is op Jezus.
Ik zei het ooit tegen een groepje protestantse jongeren uit de ‘biblebelt’. Als je werkelijk gelooft dat Jezus de Zoon van God is, hoe kun je dan aannemen dat de Vader een vrouw nodig had opdat Zijn Zoon mens kon worden en dat Hij haar daarna weer liet gaan? We zouden van haar een soort ‘draagmoeder’ maken. Als je Jezus aanbidt als de Godmens, de eeuwige Zoon van de Vader, moet je wel aannemen dat er een unieke en altijddurende relatie is tussen dit meisje, Maria van Nazareth, en de Drie-ene God. Dat is de grondslag van alle Mariologie. Ze waren het er helemaal mee eens. Misschien staan we hierin toch niet zo ver van elkaar af.
Maria in Gods heilsplan
Jezus Christus is onze enige Heiland en Verlosser. “Geen andere naam onder de hemel is ons gegeven waarin wij gered worden”, zegt de Schrift. Alleen Hij verlost ons, “maar niet zonder ons”, schrijft Augustinus. Allen zijn wij geroepen door ons leven, gebed en offer mee te werken aan de verlossing van onszelf en van anderen. “Dit geldt op een volstrekt unieke wijze voor Maria”, leert het tweede Vaticaans concilie, vanwege haar goddelijk Moederschap en haar Onbevlekte Ontvangenis. Van haar, en van haar alleen, ontving Hij het vlees. In onze tijd zouden we zeggen: zijn hele ‘genenkaart’.
Christus kon het menszijn verlossen en op een hoger niveau brengen, omdat Maria Hem de menselijke natuur gaf in haar meest zuivere, onbevlekte vorm. Als de nieuwe Eva is zij de hand die de mensheid weer naar God uitstrekt. Christus is de hand die God de mensheid reikt. Waar zij elkaar ontmoeten, gebeurt verlossing. Maria helpt ieder van ons, als een echte moeder, ons hart en ons wezen weer te openen voor God. Dan kan Christus bij ons binnenkomen met zijn reddende, helende en vergevende kracht. Dat is haar zending in onze tijd en onze wereld. Wie zich aan haar toewijdt, zal ze als een moeder omgeven en beschermen.
“Deze zielen beloof ik het heil”, zegt ze in Fatima. Als “Vrouw bekleed met de zon” is het haar gegeven om in ons leven en in onze wereld “de kop van de slang te verpletteren” en de weg voor Christus en zijn Geest te bereiden.
Een theologie van de vrouw
Ook dit is een inspiratie van paus Franciscus. Maria ziet hij niet alleen in zoete zachte kleuren, maar vooral als een sterke vrouw, die vastberaden iedere verleiding van de zonde heeft weerstaan en trouw bleef tot onder het kruis. Daardoor is zij “ oorzaak geworden van onze verlossing”, schreef de heilige Ireneus al in de derde eeuw. Zoals Maria heeft iedere vrouw in zekere zin die zending om een nieuwe Eva te zijn en de mensheid weer te openen voor God. In die spirituele missie van het hart gaat zij voorop. Als zij ‘ja’ zegt met haar hart en haar leven, zal de man volgen. Daarin ligt haar bijzondere waardigheid en zending.
Alleen Maria kan in de ogen van Paus Franciscus de vrouw haar werkelijke plaats in kerk en maatschappij geven. Met hem, en met vele bisschoppen en miljoenen gelovigen, deel ik de inspiratie dat Maria het anker van hoop is voor onze tijd. Dat alleen zij Christus en zijn Kruis kan terugbrengen in de harten van de mensen. Dat alleen zij de sleutel is tot een nieuw Pinksteren.
+ Mgr. dr. Jozef M. Punt
Bisschop van Bisdom Haarlem-Amsterdam