Bisdom Haarlem-Amsterdam










Delen:
meld deze pagina op Twitter meld deze pagina op Facebook
Volgen:
link naar de RSS Feed van de laatste nieuwsberichten volg Bisdom Haarlem-Amsterdam op Twitter volg Bisdom Haarlem-Amsterdam op Facebook

Geschiedenis 8

Mgr. Aengenent, de tussenpaus

mgr Johannes Dominicus Josephus Aengenent Vijf en twin­tig jaar heeft Mgr.Callier het bisdom Haar­lem bestuurd, ruim vijf en twin­tig jaar zal Mgr. Huibers bis­schop van Haar­lem zijn. En tussen hen beide bijna zeven jaar Mgr. J.Aengenet: een ‘tussenpaus’ in het tweede kwart van de vorige eeuw, de tijd van onze ouders en groot­ou­ders. Ook was hij de laatste Haar­lemse bis­schop, die zijn hele ambts­pe­rio­de de zorg had voor het zeer uit­ge­breide bisdom, dat zich over het hele westen van Neder­land uitstrekte.

Joannes Dominicus Josephus Aengenent werd geboren op 14 maart 1873 in Rotter­dam. Hij werd pries­ter gewijd in 1897, was een jaar kape­laan in Roelofarendsveen, werd toen leraar in Hage­veld, met een studie­op­dracht voor wijsbe­geerte. Studeerde af voor wijsbe­geerte en socio­lo­gie, en werd meteen professor in Warmond (1904). In 1924 werd hij kanun­nik, in juni 1928 bis­schop.

Recht­vaar­dig­heid en vrede

Zijn zin­spreuk, Justitia et Pax, recht­vaar­dig­heid en vrede, heeft zijn leven getekend. Zijn werk­zaam­heid als professor en publicist stond helemaal in het teken van de sociale recht­vaar­dig­heid. Met de latere Nijmeegse profesor Mr.P.Aalberse richtte hij het katho­liek Sociaal Week­blad op, hij was de or­ga­ni­sa­tor van de Sociale Weken, de inspi­ra­tor van de Katho­lie­ke Sociale Actie. Kortom: hij was het gezicht van de katholie sociaal denken­den, de bezieler van de sociaal-weten­schap­pe­lijke pogingen de arbei­ders­klasse een plaats te geven in katho­liek Neder­land.

Het was in de tijd, dat de Neder­landse sociaal-democraten de strijd aanbon­den tegen de vijf K’s: Kerk, Koning, kazerne, kroeg en kapi­taal. De katho­lie­ke sociale actie nam in ieder geval de strijd tegen kroeg en kapi­taal over. Als een een­heid. Pries­ters als Alphons Ariëns en Dr.Poels zetten zich in voor de rechten van de werknemers, en tegen de onder hen wijd verspreide drinkge­woon­ten.

Zeker: er waren arm­besturen, en er was al in de negen­tien­de eeuw een bloeiende St.Vin­cen­tius­ver­eni­ging. Welge­stelde katho­lie­ken besteed­den tijd en geld aan de onder­steu­ning van be­hoef­ti­gen en hun ge­zin­nen. Maar dat arbei­ders rechten zou­den hebben, dat waren ze zich niet bewust. En dat arbei­ders die rechten af probeer­den te dwingen via sta­kingen, dat was hen een gruwel. Ook bij de bis­schop­pen bestond daar geen begrip voor, en ‘Haar­lem’ was hier geen uit­zon­de­ring, integen­deel. Door het werk van professor Aengenent en de zijnen werd dit langzamer­hand anders.

Tegen kapi­taal en kroeg

In 1891 was de en­cy­cliek Rerum Novarum ver­sche­nen, het begin van de katho­lie­ke strijd tegen het verwor­den kapitalisme, waarbij, zoals de paus het formuleerde, een kleine groep geldmagnaten een slaven juk had opgelegd aan een onafzien­ba­re menigte proletariërs Katho­lie­ke sociologen als Aengenent, Aalberse en Ariëns werkten de pau­se­lijke aan­wij­zingen ver­der uit, en bereid­den een nieuwe en­cy­cliek voor, Quadragesimo Anno, die veer­tig jaar na Rerum Novarum de katho­lie­ke sociale leer ver­der zou uit­werken, en de grond­slag zou proberen te leggen voor een wer­ke­lijk sociaal bestel. Mgr. Aengenent was toen al bis­schop, maar hij heeft het ver­schij­nen van die en­cy­cliek toen toch ook als een per­soon­lijke triomf gevierd.

In Post’s ‘Losse bla­den uit de ge­schie­de­nis van het bisdom Haar­lem’ staat een uit­voerig ver­slag van de Sobriëtasactie van 24 sep­tem­ber 1911. Sobriëtas was de katho­lie­ke drank­be­strij­dings vereni­ging,die op die dag ruim vijf­tig­dui­zend gul­den bijeenbracht voor het Dr.Ariënsfonds, dat de stich­ting voor­be­reidde van ‘een roomsch asyl voor drank­zuch­tigen, geld, geofferd ten bate van de onge­luk­kige slaven van koning Alcohol’.

Zeven jaar is Mgr.Aengenent bis­schop geweest. Hij maakte de her­stich­ting mee van de Abdij Egmond, sti­mu­leerde de Graal­be­we­ging, zag ook in zijn bisdom de nieuwe katho­lie­ke lekenin­sti­tu­ten ontstaan als de Kruisvaar­ders van St.Jan en de Vrouwen van Bethanië. Hij stuurde als eerste bis­schop ook zijn pries­ters naar de uni­ver­si­teit, haalde gepro­mo­veerde krachten naar Hage­veld en Warmond. Alle ver­wach­tingen, die men van hem had kon hij niet helemaal waarmaken, het was crisis­tijd, en de tweede wereld­oor­log werd al voor­be­reid.




Bisdom Haarlem - Amsterdam • Postbus 1053 • 2001 BB  Haarlem • (023) 511 26 00 • info@bisdomhaarlem-amsterdam.nlDisclaimerDeze website is gerealiseerd door iMoose